Kutsallaşma Sürecine Tipolojik Bir Yaklaşım: Ziyaret Fenomeni Örneği

Bu makalenin konusu, ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşma sürecidir. Odak soru, şöyle ifade edilebilir: “Ziyaret objeleri nasıl kutsallaşır?”. Çalışma, ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşma sürecinin bir tipolojisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ulaştığı sonuç ziyaret fenomeni için kutsallaşma sürecine tipolojik bir model önerisidir. Kutsal ve kutsallaşma ayrımından hareket edilmektedir. Ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşmanın tipolojisi somutlaşma, bağlanma, ritüel ve mit aşamalarından oluşmaktadır. Kutsallaşma süreciyle ilgili bu tipoloji, Hans Mol’un kimlik ve din konusundaki yaklaşımına dayanmaktadır. Çalışmanın teorik zemininde yazarın din olgusu için kavramsallaştırdığı “kimliğin kutsallaşması”ndaki dört aşamalı tasnif, ziyaret fenomenine uyarlanmıştır. İlk aşama somutlaşmada, bir fenomenle somutlaşan kutsal, görünür olmakta kutsalla irtibatlandırılmaktadır. İkinci aşama bağlanmada kutsallığı ispat niteliğinde kerametler ortaya çıkmakta, kutsallık atfedilen fenomen çevresinde kulaktan kulağa yayılan kerametler, toplumsal kabule yol açmaktadır. Kerametler ile kutsallık, toplumsal bir kabule dönüşmekte, kutsallaşmanın üçüncü aşamasında bu durumu ritüeller takip etmektedir. Kutsallaşma sürecinin son aşamasında ise, kutsallık atfedilen obje etrafında mitler oluşmaktadır. Bu tipolojide kutsalın uzaklaştırıcı özelliğinin bir yansıması olarak mitler, yasaklar olarak karşımıza çıkmakta ve bu yasaklar kutsalı koruma işlevi görmektedir. Kutsallaşma sürecinin ziyaret fenomeni örneğinde ele alındığı bu çalışmanın ilk bölümünde kutsal ve kutsallaşma kavramı ile kutsallaşmanın nasıl gerçekleştiği sorusuna cevap aranmış, ikinci bölümde ise kutsallaşma sürecinin dört aşamasının ziyaret fenomenine nasıl yansıdığı örneklenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler — Kutsal, Kutsallaşma, Ziyaret Fenomeni, Somutlaşma, Bağlanma, Ritüel, Mit

Atıf — Özbolat, A. (2014). Kutsallaşma Sürecine Tipolojik Bir Yaklaşım: Ziyaret Fenomeni Örneği, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 2014 / 70, 121-138

A Typologial Approach to the Process of Sacralization: The Case of Visiting Phenomenon

Subject of this article is sacralization process in the the case of visiting phenomenon. The focus question can be expressed as “ how visiting objects sacralize?” The study aims to present a typology of the process of sacralization in the case of visiting phenomenon. It was reached the conclusion of the study is a model proposol to process of sacralization for visiting phenomenon. In this study moved on distinction between the sacred and the sanctification. Typology of sacralization consists of the stages of myth, ritual, commitment, and objectification in the case of visiting phenomenon. This typology related to the process of sacralization is based on approach of Hans Mol about religion and identity. In the theoretical basis of the study is adapted to visiting phenomenon a four-stage classification that conceptualized of author for religion as “sacralization of identity”. In the first stage, sacred embodied with phe- nomenon become visible and connected with sacred. The second stage, in the commitment, miracles come forward to prove sacredness purposefully and miracles that get about in the framework of phenomenon attributed to sacredness lead to social acceptance. Sacredness with miracle become a social acceptance and rituals follow in the third stage of sacralization. In the final stage of the process of sacralization, myth/legend is composed around the object attributed to sacredness. In this typology myths, as a reflection of quality of frightening of the sacred, confront as prohibitions and this prohibitions function effectively sacred. It is look for answer to the question of how sacralized and the concept of sacred and sacralization and in first chapter of this study that analyzed in the case of visiting phenomenon of process of sacralization.

Keywords — Sacred, Sacralization, Visiting Phenomenon, Objectification, Commitment, Ritual, Myth

Citation — Özbolat, A. (2014). A Typologial Approach to the Process of Sacralization: The Case of Visiting Phenomenon, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 2014 / 70, 121-138