İsyan ile Teslimiyet Arasında: Ağıtlarda Kader İnancı

Bu çalışmanın konusu, ağıtlarda kader inancıdır. Ölüm karşısında yakınlarının acı ve ıstıraplarını ifade etmek için insanlar, ağıtlar yakmakta, dertlerini, acılarını, kederlerini, ağıtlar aracılığıyla dışa vurmaktadırlar. Kadercilik ise; Müslüman toplumunda kabullenme, boyun eğme, sabır ve rıza gösterme anlamında, kısaca “başa gelen çekilir” olarak kullanılmakta, ancak bu durumun, ağıtlara isyan, başkaldırı, feleğe, kadere lanet etme şeklinde yansıdığı da görülmektedir. Ağıtlarda kader inancını incelemeyi amaçlayan bu çalışma, kader algısının tek boyutlu olmadığını, ağıtlarda kabullenme, tevekkül, rıza göstermekten daha fazla, isyan yönünün de bulunduğunu, sonuç olarak ağıtlar bağlamında kaderciliğin farklı yönleri olduğunu ileri sürmektedir. Özellikle isyan duygusunun ağır bastığı ağıtlarda, zamansız ölüm, feleğe, kötü kadere atfedilmektedir. Bu çalışmada, ağıtlar, yükleme kuramının temel yaklaşımlarından hareketle incelenmektedir. Yükleme kuramında temel olarak, çevremizde yaşanan olayları anlamlandırırken veya başa çıkamadığımız süreçleri açıklarken kendimizin dışında, kontrol edemediğimiz bir merkeze atıf yapılır. Bu yaklaşım, düşünsel sorgulamamızı sonuçlandırmaya ve psikolojik olarak rahatlamaya yardımcı olur. Dolayısıyla ağıtların, yükleme kuramıyla uyumlu olarak acıyı hafifletme yönünde bir işlevi bulunmaktadır. Ağıtlarda ölüm hadisesindeki hüzün anlatılırken ölen kişinin iyilikleri dile getirilir. Aynı zamanda bu durumu İslamî düşünce ve anlayışın da gereği olarak görmek mümkündür. Kader inancı bağlamında Türkiye Türkçesinden seçme ağıtlar bu çalışmanın sınırlarını oluşturmaktadır. Sözlü kültür içinde kavram olarak ağıtlar ele alındıktan sonra ağıtlarda kader inancını temsilen, “felek” tasvirlerine değinilecek, ikinci bölümde de ağıtlarda isyan ile teslimiyet arasında kader inancının yansımaları örneklendirilecektir.

Anahtar Kelimeler — Ağıt, Kader İnancı, Sözlü Kültür, Yükleme Kuramı, İsyan, Teslimiyet

Atıf — Kartopu, S. Özbolat, A. (2012). İsyan ile Teslimiyet Arasında: Ağıtlarda Kader İnancı, Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Sayı 7/3, Yaz 2012, 1959-1972

Between Submission and Rebellion: Fate Belief in the Mournings

This study examines fate belief in mournings. People mourning to express pain and suffering of the relatives in the face of death and and reflect troubles, pains and his feelings through mournings. In Muslim society fatalism is used acceptance, submission, patience and sense of consent, briefly as “what can’t be cured must be endured”. But this situation is detected reflect rebellion, insurrection and damn to fate. This study that aimed to examine fate belief in mournings, it has been suggested different aspects of fatalism, it has not been with one-dimension of fate perception, mournings emphasize rebellion instead of submission, espousing and compliance in mournings. In particular, in the mournings that emphasized the sense of rebellion attributed to bad fate untimely death. It is based on basic approaches of the theory of the attribution. It is based on basic approaches of the theory of the attribution. In the theory of the attribution as a basis ascribed to the a center can not control outside of ourselves in explaining processes that we can not cope with or when ascribing to meaning in the events around us. This approach helps to relaxation psychologically and concluding intellectual interrogation. Therefore, in accordance with the theory of attribution of mournings functions the direction of relieving the pain. In the mournings stemmed from the death is narrated and the goodnesses of the dead are reflected as well. It is by the nature of Islamic belief and consideration. It formed the boundaries of this study featured mournings that narrated in Turkey Turkish in the context of fate belief. After it has been addressed to the mournings as a concept in the oral culture, representing of fate belief in mournings will be mentioned descriptions “fate”, in the second section will exemplify reflections of fate belief between rebellion and submission.

Keywords — Mourning, Fate Belief, Oral Culture, Theory of Attribution, Rebellion, Submission

Citation — Kartopu, S. Özbolat, A. (2012). Religious Authority in the Context of Social Functions: A Typological Trial, Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/3 Summer 2012, p. 1959-1972